De kracht van collage is verbinden

Collage maken is veel meer dan alleen een creatieve bezigheid met papier, schaar en lijm. Het is een kunstvorm met een verrassend verbindend karakter.

 

Wat de analoge collage bijzonder maakt

Elke collage draagt iets van zijn maker in zich: een blik op de wereld, een gevoel, een verhaal. Juist door het gebruik van bestaand beeldmateriaal – foto’s, tekstflarden, verpakkingen – ontstaat een dialoog tussen het persoonlijke en het universele.

 

In een tijd waarin we overspoeld worden door beeld en informatie, biedt collage een manier om te vertragen, beelden te selecteren en hen betekenis te geven. Het is een uitnodiging om te herschikken en verhalen te vertellen.Je hebt hiervoor geen dure materialen nodig, enkel nieuwsgierigheid en zin om te spelen. Dus pak die stapel tijdschriften, schaar en lijm en laat je verrassen door wat ontstaat.

 

Korte geschiedenis van de collage

De oorsprong van de collage als kunstvorm ligt rond 1900, toen kunstenaars, zoals Pablo Picasso, begonnen te experimenteren met het toevoegen van krantenknipsels, stukjes behang en andere materialen aan hun schilderijen. Ze wilden de grenzen van de traditionele schilderkunst doorbreken en een nieuwe beeldtaal ontwikkelen die dichter bij het alledaagse leven stond, die aansloot bij de snel veranderende wereld om hen heen.

​

Veel kunstenaars begonnen met het maken van collages, als opstap naar nieuw werk of als het kunstwerk zelf. Hoewel de techniek vaak wordt toegeschreven aan de vroege 20e eeuw, zijn de wortels van het collageprincipe veel ouder. Al in de 12e eeuw werd papier op papier gelijmd – vaak uit noodzaak, omdat papier schaars of kostbaar was. Restjes werden aan elkaar geplakt om een nieuw oppervlak te creëren, bijvoorbeeld voor kalligrafie. In de Victoriaanse tijd kreeg collage ook een esthetische functie: aquarellen werden verfraaid met foto's van dierbaren, wat een intiem en gelaagd beeld opleverde.

 

Een bekend voorbeeld uit de 18e eeuw is Mary Delany, die met haar verfijnde botanische papiercollages een unieke plek in de kunstgeschiedenis verwierf.

 

In de moderne tijd waren het onder anderen Max Ernst, Hannah Höch, Kurt Schwitters, Kazimir Malevitsj, Henri Matisse en Joseph Cornell die de collage verder ontwikkelden en een centrale plek gaven binnen stromingen als Dada, surrealisme en popart.

 

Hannah Höch, een invloedrijke Duitse Dadaïst, werd vooral bekend door haar scherpe, feministische fotomontages, zoals Cut with the Kitchen Knife. Haar werk stelde maatschappelijke en politieke thema’s aan de kaak met beelden die even speels als confronterend zijn.

 

Pablo Picasso, aan de andere kant, gebruikte in werken als Pipe and Wineglass fragmenten van kranten en verpakkingsmateriaal om zijn kubistische composities diepte en context te geven.

 

Wat deze kunstenaars verbindt, is het gebruik van eenvoudige materialen – kranten, behang, foto's – om zowel visuele als inhoudelijke lagen aan te brengen. Collage werd daarmee een krachtig medium om verhalen te vertellen, betekenissen te stapelen, en de wereld in fragmenten opnieuw te ordenen.

​

We hebben hen te danken voor het banen van de weg voor collage als volwaardige kunstvorm.

 

Verbindende kracht

Er bestaan tegenwoordig veel communities, collage kunstenaars zoeken elkaar op en maken verbinding. Ze delen materialen, creëren samen en inspireren elkaar, zowel offline als online. Door samen te werken ontstaat een gevoel van samenhorigheid en uitwisseling. De analoge collage heeft het vermogen om te verbinden, ideeën, beelden en mensen. Bekende communities zijn Paris Collage Collective, The Collage Club en bv Italian Collagists Collectiv.

 

Community-evenementen in Nederland

In september 2025 vindt in Schiedam het Social Glue Collage Festival plaats, georganiseerd door KunstWerkt, Juliette Pestel en Nancy Hoogstad, in Schiedam in samenwerking met internationaal Instagram collectief The Collage Club. Hierbij komen 47 nationale en internationale kunstenaars samen voor tentoonstellingen, workshops en ontmoetingen, met als thema ‘verbinding’ in het kader van Schiedam 750 jaar Heden, Verleden en Toekomst.

 

Al eerder waren er in 2020 De Collage Atlas van het CoupeCollageCollectief, georganiseerd door Nancy Hoogstad, en in 2023 het Collage Festival B/NL, georganiseerd door Ro-Nalt Schrauwen en Nancy Hoogstad, al op bezoek bij KunstWerkt in Schiedam. 

 

Collage als sociale lijm

De titel Social Glue verwijst niet alleen naar de lijm die collages bijeenhoudt, maar ook naar de kracht van samenkomen. Door samen te werken ontstaat er ruimte voor ontmoeting, uitwisseling en nieuwe perspectieven.